سیمای امام علی (ع) در صحاح سته، بخش دوم

 امیرالمؤمنین  میزان و محک

١- رسول خدا (ص) درباره على  فرمودند: خداوند علی (ع) را بیامرزد، پروردگارا، هرکجا على هست، حق و حقیقت را در آنجا به دست او برقرار ساز[80]

 ۲- رسول خدا (ص) خطاب به على (ع) فرمودند: «یا علی (ع) تو را جز مؤمن دوست نمی دارد و جز منافق با تو دشمنی نمی کند [81]

 ۳- رسول خدا (ص) خطاب به علی (ع) و زهرا و حسنین عطا فرمودند: من با کسانی که با شما در نبرد باشند نبرد می کنم و با کسانی که با شما سازش نمایند سازش میکنم[82]

 جایگاه امیرالمؤمنین نزد رسول خدا (ص)

١- علی (ع) برادر رسول خدا (ص)ست؛ ابن ماجه از علی (ع) روایت کرده است که ایشان فرمودند: من بنده خدا و برادر رسول خدا (ص) هستم و صدیق اکبرم، پس هرکسی خود را صدیق اکبر بداند دروغگو است من هفت سال پیش از همه مسلمانان با رسول خدا (ص)ی نماز گزارده ام[83]

۲- رسول خدا (ص) خطاب به على فرمود: «تو در دنیا و آخرت برادر من هستی [84]

۳- على محبوب ترین آفریده خداوند است[85]. (حدیث طیر(

 

۴- رسول خدا (ص)ی خطاب به على فرمود: یا علی (ع)، آنچه برای خود دوست میدارم برای تو هم دوست می دارم و آنچه مکره طبع من است برای تو هم مکروه می دارم[86]

 ۵- از عایشه سؤال شد: از مردان چه کسی نزد رسول خدا (ص) محبوب تر بود؟ در پاسخ گفت: شوهر فاطمه از دیگران ارجمندتر به شمار می آمد. آری، او روزها را به روزه و شب ها را به عبادت به سر می برد)[87]

۶- در یکی از روزها رسول خدا (ص) دست حسنین را به دست خود گرفته و فرمود: کسی که مرا و این دو فرزند و پدر و مادرشان را دوست بدارد در قیامت هم درج، من خواهد بود[88]

۷- محبوب ترین زنان در پیشگاه رسول خدا (ص) فاطمه بود و ارجمندترین مردان هم علی (ع) بن ابی طالب بود[89]

۸- نماز علی (ع) یادآور نماز رسول خدا (ص) بود[90]

9- رسول خدا (ص) خطاب به على فرمود: تو از من هستی و من از تو هستم[91]

 ۱۰- رسول خدا (ص) خطاب به على می فرمایند: علی (ع) از من است و من از علی (ع) ام و او بعد از من ولی همه مؤمنان است [92]

۱۱- پیامبر گرامی اسلام فرمودند: علی (ع) از من است و من از علی (ع) هستم و کس دیگری جز من یا علی (ع) نمی تواند خوا ستّه آیین الهی را برآورده سازد[93]

 ۱۲- پیامبری کنیه «ابوتراب» را برای علی (ع)  انتخاب کرد[94]

۱۳- هنگامی که آیه مباهله (فقل تعالوا ندع ابنائنا و ابنائکم...) [آل عمران / ۶۱]نازل شد رسول خدا (ص)ی علی (ع) و فاطمه و حسنین را طلبید و فرمود: بار الها، اینان اهل بیت من هستند[95]

 ۱۴- پیامبر فرمان دادند که حضرت علی (ع) از سوره برائت را از ابوبکر پس بگیرد و خودش برای مردم مکه قرائت نماید و فرمودند: از سوی خداوند دستور رسیده است که این سوره را جز کسی که اهل من است و پیوند بسیار نزدیکی با من دارد کس دیگری برای مردم مکه تلاوت نکند[96]

۱۵- رسول خدا (ص) فرمان دادند که همه درها به مسجد مسدود گردد جز در خانه علی (ع) [97]

16-پیامبر اسلام فرمود: خدای تعالی به من امر کرده چهار تن را دوست بدارید و خودش هم آن چهارتن را دوست دارد و آن ۴ تن، علی (ع)، ابوذر، مقداد و سلمان هستند[98]

۱۷- رسول خدا (ص) فرمود: بهشت مشتاق سه تن می باشد: علی (ع)، عمار و سلمان [99]

 ۱۸- کشته شدن خوارج به دست برترین فرد و پیشگویی رسول خدا (ص) از شورش خوارج و سرکوب آنان[100]

 ۱۹- رسول خدا (ص) درباره على فرمودند: خداوندا، عمر مرا تا زمانی که علی (ع) را ببینم به پایان مرس[101]

 ۲۰- رسول خدا (ص) درباره على فرمودند: خداوندا، (آزار و سختی) گرما و سرما را از علی (ع) بردار[102]

 ۲۱- رسول الله  (ص)ان درباره حضرت علی (ع) دعا فرمودند: خداوندا، حق و حقیقت را حول محور علی (ع) به گردش درآور[103]

 ۲۲- رسول خدا (ص) درود فرستادن بر خود را همراه با درود بر خانواده خود یعنی اهل بیت خواستار شدند و فرمودند: بگویید «اللهم صل على محمد و على آل محمد کما صلیت على آل ابراهیم ان مجید[104]

امام نووی می گوید: از علی (ع) بن ابی طالب ۵۸۶ حدیث از رسول خدا (ص) نقل شده است. که بخاری و مسلم بر ۲۰ حدیث از آن متفق القول اند و بخاری به تنهایی به ذکر ۹ حدیث و مسلم به ذکر ۱۵ حدیث پرداخته است[105]

پس در مجموع بخاری ۲۹ حدیث از ایشان نقل نموده است و مسلم نیز به ذکر ۳۵ حدیث از ایشان پرداخته است و این در حالی است که تعداد احادیث منقول از ابوهریره در صحیح بخاری ۱۵ برابر تعداد احادیث منقول از علی (ع) بن ابی طالب می باشد. و یا احادیث نقل شده از عایشه در بخاری بیش از ۷ برابر تعداد احادیث منقول از ایشان است.

در مجموع باید گفت که ایشان از مکثرین احادیث صحاح  ستّه نمی باشند گرچه روایات منقول از ایشان از سه خلیفه اول تا سوم بیشتر است. اکثر احادیث نقل شده از ایشان فقهی می باشد و تعدادی نیز در رابطه با حوادث و وقایع تاریخی و جنگ های صدر اسلام است.

نتیجه گیری

از بررسی روایات کتب صحاح  ستّه می توان به این نتایج دست یافت:

١- سیمای امیرالمؤمنین از منظر پدیدآورندگان صحاح  ستّه، سیمای یک صحابی بزرگوار رسول خدا (ص) می باشد. ایشان فقیهی بزرگ و مجاهدی نستوه و از سابقین در اسلام می باشند. مهم تر از همه امیرالمؤمنین علی (ع) از اهل بیت رسول خدا (ص) صلى الله علیه وسلم بوده و افتخار همسری دختر ایشان را دارد. مولا على در راه پیشبرد اسلام و اهداف متعالی آن از هیچ کوششی دریغ ننموده و به دلیل نزدیکی و همراهی رسول خدا (ص) مرجعی توانا برای بیان احکام شرعی اسلام می باشند. در بخش فضایل و مناقب به بیان بعضی از فضایل و مناقب ایشان پرداخته اند که گرچه حق مطلب ادا نشده است ولی بسیار گویا و ارزشمند است و حاکی از اعتماد و علاقه بسیار رسول خدا (ص) نسبت به ایشان می باشد. رسول خدا (ص) این بارها از ایشان با عنوان «ولی» و مولا یاد کرده اند و در روایات بسیاری ایشان را اهل بیت خود کرد و از خطاب نموده اند.

گرچه مؤلفان صحاح  ستّه در زمینه روایاتی که در اثبات ولایت و امامت و وصایت ایشان پس از رسول خدا (ص) کاربرد دارد به میان احادیث بسیار کمی پرداخته اند و حتی با بیان احادیثی از عایشه در نفی وصایت ایشان سعی نموده اند تا جریان خلافت پس از رسول الله  (ص)را توجیه نمایند، ولی در مجموع با همین دستمایه هم می توان به خوبی اسیای ملکوتی و نورانی این امام همام را از خلال احادیث صحاح  ستّه شاهد بود. |

امیدوارم که حاصل این بررسی ها بتواند همه مسلمین را به اجتماع حول این محور منین و ریسمان محکم الهی نایل گرداند تا فردای روشن و نویدبخش را نه تنها برای مسلمانان عالم، بلکه برای همه بشریت به ارمغان آورد.

 

منابع

۱- ابن اثیر، عزالدین، علی (ع) بن محمد، ۱۴۱۸ق، اسد الغابه فی معرفة الصحابه، تحقیق: شیخ خلیل مأمون سیحا، بیروت، دار المعرفه

٢- ابن حجر عسقلانی، احمد بن على بن حجر، ۱۴۱۵ ق.، الاصابة فی تمییز الصحابه، تحقیق: شیخ عادل احمد عبدالموجود، بیروت، دار الکتب العلمیه.

 ٣- ابن عبدالبر، ابی عمر یوسف بن عبدالله، ۱۴۱۲ ق.، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: علی (ع) . محمد البجاوی، بیروت، دار الجیل.

۴- ابن ماجه قزوینی، محمدبن یزید، ۱۳۷۳ ق.، سنن ابن ماجه، تصحیح: محمد فؤاد عبدالباقی، بیروت، دارالفکر. .

 ۵- ابن مغازلی، علی (ع) بن محمد بن محمد، ۱۴۰۲ ق.، المناقب، تحقیق: محمدباقر بهبودی، چاپخانه سلامیه، تهران.

۶- ابن منظور، ۱۴۰۵ق.، لسان العرب، نشر ادب حوزه.

۷- ابوریه، محمد، بی تا، اضواء على السنة المحمدیه، تهران، دار الکتاب الاسلامی، چاپ پنجم

. ۸- امینی، عبدالحسین، ۱۳۷۹ ق.، الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب، بیروت، دار الکتاب العربی.

9۔ بخاری، محمد بن اسماعیل، ۱۴۰۱ ق.، الجامع الصحیح، افست استانبول، بیروت، دار الفکر.

 ۱۰- ترمذی، محمد بن عیسی، ۱۴۰۳ ق.، سنن ترمذی، تحقیق: عبدالرحمان محمد عثمان، بیروت، دار الفکر.

 ۱۱۔ حاکم نیشابوری، محمد بن محمد، ۱۴۰۶ ق.، المستدرک علی (ع) الصحیحین، تحقیق: یوسف المرعشلی، بیروت، دار المعرفة.

 ۱۲- حسینی جلالی، محمدرضا، ۱۴۱۳ ق.، تدوین السنة الشریفه، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.

-13 ذهبی، ابوعبدالله شمس الدین، تاریخ مقدمه ۱۳۷۴ ق.، تذکرة الحفاظ، بیروت، دار احیاء التراث العربی |

۱۴- زیبدی، محمد مرتضی، تاج العروس، بیروت، مکتبة الحیاة.

۱۵- سجستانی سلیمان بن اشعث، ۱۴۱۰ ق.، سن، تحقیق: محمد اللحام، بیروت، دار الفکر 110

۱۶- صبحی صالح،۱۳۷۶ش.، علوم حدیث و اصطلاحات آن عادل نادر علی (ع) تهران انتشارات اسوه

17۔ صدوق، محمد بن علی (ع)، ۱۳۸۶ ق.، علل الشرایع، نجف، مکتبة الحیدریه.

۱۸- طوسی، محمدبن حسن، ۱۳۴۶ ش.، تهذیب الاحکام، تهران، دار الکتب الاسلامیه.

 ۱۹- عبدالبر، عباس، ۱۴۲۱ ق.، القول الجلی فی مناقب الامام علی (ع) کرم الله وجهه، بیروت، دار المعرفه.

۲۰- عسگری، سید مرتضی، ۱۴۱۰ ق.، معالم المدرستین، بیروت، مؤسسة النعمان.

 ۲۱ ، ۱۴۲۴ ق.، ولایت امام علی (ع) در کتاب و سنت، مرکز چاپ و نشر مجمع جهانی اهل بیت .

۲۲- ، ۱۴۱۵ق، القرآن الکریم و روایات المدرستین، تهران، المجمع العلمی الاسلامی.

۲۳ ، ۱۳۵۷ ش، نقش ائمه در احیای دین، تهران، نشر مجمع علمی اسلامی.

۲۴- فیروزآبادی، سیدمرتضی، ۱۴۲۴ ق.، الفضائل الخمسه من الصحاح ال ستّه و...، قم، انتشارات

فیروزآبادی.

۲۵- معارف، مجید، ۱۳۷۴ش.، پژوهشی در تاریخ حدیث شیعه، تهران، مؤسسه فرهنگی و هنری ضریح. ، ۱۳۸۱ ش، تاریخ عمومی حدیث، تهران، کویر، چاپ دوم.

 ۲۷- نجمی، محمدصادق، ۱۳۶۱ش.، سیری در صحیحین، .، تهران، شرکت افست، سهامی

۲۸- نسائی، احمد بن شعیب، بی تا، خصائص امیرالمؤمنین، تصحیح: محمدهادی امینی، مکتبة نینوى الحدیثه.

۲۹ ، ۱۳۴۸، سنن، چاپ اول، بیروت، دارالفکر.

۳۰- نیشابوری، محمد بن مسلم، ۱۹۷۲ م.، صحیح مسلم، چاپ دوم، تصحیح محمد فواد عبداباقی بیروت، دار احیاء التراث العربی. ۳۱- هیثمی، احمد بن حجر، ۱۳۱۲ ق.، الصواعق المحرقه، مصر.

 

---

[1] - صحیح مسلم، کتاب الزهد 4/2298/72

[2] - ابن اثیر، اسدالغابه 3/245

[3] - همام بن منبه شاگرد ابو هریره است.

[4] - معارف، تاریخ عمومی حدیث، ص ۶۵ و ۶۶

[5] -عِقل دیه قتل است

[6] - صحیح بخاری1/118

[7] - صحیح مسلم، 4/995/467

[8] - معارف، تاریخ عمومی حدیث، ص ۶۵-۶۲

[9] - معارف، پژوهشی در تاریخ حدیث شیعه، ص ۷۵-۶۸

[10] - تذکرة الحفاظ1/3

[11] - تدوین السنة الشریفة، ص ۲۷۵

[12] - ابوریه، اضواء على السنة المحمدیه، ص ۵۴

[13] - حسینی جلالی، تدوین السنة الشریفة، ص ۴۱۳

[14] - ابن حجر، الاصابه فی تمییز الصحابه، 4/473 ؛ عسکری، القرآن الکریم و روایات المدرستین، 2/428

[15] -. نجمی، سیری در صحیحین، ص ۵۷

[16] - ابوریه، اضواء على السنة المحمدیه، ص306-302

[17] - همان، ص303-292

[18] - نجمی، سیری در صحیحین، ص ۷۳-۶۷

[19] -.. صبحی صالح، علوم حدیث و اصطلاحات آن، ص ۲۰۹

[20] - المناقب، ص ۵

[21] - ابن اثیر اسد الغابه3/283

[22] - صحیح مسلم 3/1441/132

[23] - شیخ صدوق، علل الشرایع، 3/136

[24] -- زبیدی، تاج العروس10/392 ؛ این منظور، لسان العرب، 15/394

[25] - طوسی، تهذیب الاحکام6/19 گنجی، کفایة الطالب، ص ۴۰۷

[26] - المستدرک علی الصحیحین3/550/6044

[27] - تذکرة الحفاظ1/10

[28] - اسدالغابه3/283

[29] - سنن ترمذی5/306 و305 ح 3818 و 3817

[30] - سنن نسائی، 6/62 تزوج المرأة مثلها فی السن

[31] - سن ابوداوود، کتاب النکاح1/490

[32] - ابن اثیر، اسدالغابه3/302

[33] - المستدرک3/143

[34] - الانابه فی تمییز الصحابه4/468

[35] - همان

[36] - صحیح بخاری، باب مناقب علی بن ابی طالب4/208

[37] -. صحیح مسلم، باب فضل علی بن ابی طالب، 4/1870 و 1871 ح 30و 31 و32سنن ترمذی، باب مناقب علی بن ابی طالب،5/302-301

سنن ابن ماجه، باب فضل علی بن بیطالب، 1/45

 

[38] - ولایت امام علی در کتاب و سنت، ص ۵۲؛ معالم المدرستین1/316

[39] - همان

[40] - صحیح مسلم، باب فضل علی بن ابی طالب، ۱۸۷۳ / ۴ ، ح ۳۶؛ سنن ترمذی، باب مناقب اهل بیت النبی 5/329-328 ح 3876

[41] - حاکم نیشابوری، المستدرک3/109

[42] - سوره احزاب، آیه ۳۳

[43] - صحیح مسلم، باب فضائل اهل بیت النبی4/1883 ح 61 المستدرک 3/147

[44] - سنن ترمذی5/328 ح 3875

[45] - الفضائل الخمسه من الصحاح ال ستّه 2/61

[46] - الصواعق المحرقه ص 136

[47] - الغدیر 1/313/294 احقاق حق ج 2

[48] - الغدیر1/73 -14

[49] -همان 1/151-73

[50] - الغدیر158-159

[51] - سنن ترمذی5/297 سنن ابن ماجه1/43

[52] -- امینی، الغدیر1/340

[53] - سنن ترمذی5/296/3796

[54] - الفضائل الخمسه من الصحاح الستّه2/9

[55] - صحیح بخاری، کتاب الاحکام4/165

[56] - صحیح مسلم، کتاب امارت3/1453 ح 1821

[57] - سنن ابوداوود، کتاب المهدی3/106

[58] - صحیح مسلم، کتاب الوصیه3/1257/19 صحیح بخاری5/143

[59] - صحیح مسلم3/1256/18 سنن نسائی6/229 سنن ابوداوود1/654/2863

[60] -صحیح بخاری 5/144

[61] - ترمذی، باب مناقب علی بن ابی طالب5/306 ح 3818

[62] - ترمذی5/305/3817

[63] - سنن ابن ماجه1/44ح120

[64] - سنن ترمذی5/298/3799

[65] - سنن ترمذی، ابواب دعوات5/190

[66] -. صحیح مسلم، 4/1883 ح ۶۱، ترمذی5/328 و361 ح 3875 و3963

[67] - سنن ترمذی5/301 ح 3807

[68] - سنن ترمذی5/301 ح 3806

[69] - سنن ابن ماجه، 2/774 ؛ سنن ابوداوود2/160/3582

[70] - صحیح بخاری5/149

[71] - سنن ابن ماجه1/55/154

[72] - صحیح مسلم، 1/160 ؛ نسائی، 1/84؛ ابن ماجه1/183

[73] - صحیح بخاری، 3/167 ؛ صحیح مسلم3/1409 ح 90

[74] - سنن ابوداوود، 2/263 ح 4073

[75] -. سنن ترمذی5/80و 81 ح 3355

[76] - سنن نسائی3/12

[77] - سنن ابی ماجه2/1222/3708

[78] - صحیح بخاری4/12؛ سنن ابن ماجه1/43 صحیح مسلم 4/1872و 1871

[79] - صحیح بخاری، 5/6 و 7 و242؛ صحیح مسلم4/2323/34 ابن ماجه 2/946

[80] - سنن ترمذی5/297/3798

[81] - سنن ترمذی5/306و299 صحیح مسلم1/86/131 سنن نسائی8/116 سنن ابی ماجه1/42

[82] - سنن ترمذی5/360/3962 سنن ابی ماجه11/52/145

[83] - سنن ابن ماجه1/44 و45 ح120

[84] - سنن ترمذی5/300

[85] - سنن ترمذی5/300

[86] - سنن ترمذی1/58

[87] - سنن ترمذی5/6362/3965

[88] - سنن ترمذی5/305/3816

[89] - سنن ترمذی5/360/3960

[90] - صحیح بخاری،1/190 و191 و200؛ صحیح مسلم2/8 ح908؛ سنن نسائی، 1/167-164 سنن ابوداوود، 5/84سنن ابن ماجه، 1/296/917

[91] - صحیح بخاری4/207و3/168 خصائص نسائی ص 88

[92] - سنن ترمذی5/296/3796

[93] - سنن ترمذی5/300/384سنن ابن ماجه1/44/119

[94] - صحیح بخاری،4/207 ؛ صحیح مسلم4/1874؛ خصائص نسائی ص129

[95] - صحیح مسلم، باب فضل علی بن ابی طالب 4/1871/32 سنن ترمذی، 5/302 و4/293/4085

[96] -

[97] - سنن ترمذی5/305

[98] - سنن ترمذی5/299/3802 ابن ماجه،1/53/149

[99] - سنن ترمذی5/332/3884

[100] - صحیح بخاری،8/53-51 صحیح مسلم، 2/744 و748/148 و156سنن ابن ماجه، 1/61/172 سنن ابوداوود، 2/427و429 ح 4763 و4768

[101] - سنن ترمذی5/306 ح3820

[102] - سنن ابن ماجه1/43 ح117

[103] - سنن ترمذی5/297/3798

[104] - صحیح بخاری،7/156صحیح مسلم، 1/305 ح65سنن ابن ماجه،1/293ح903و904 سنن ابوداوود1/221/976-978 سنن ترمذی1/301

[105] - تهذیب الأسماء و اللغات، 1/345 ؛ عبدالبر، القول الجلی فی مناقب الامام علی کرم الله وجهه ص