امام خمینی (قدس سره) در ۲۷ خرداد ۱۳۵۸ چهار ماه بعد از وقوع انقلاب، در طی فرمانی نهاد جهاد سازندگی را تشکیل دادند. در این فرمان به ملت فداکار ایران فرمودند که تنها راه ساخت ویرانی‌های کشور که از آثار حکومت پهلوی بر ایران بوده است، همانا همکاری آحاد ملت برای جهاد سازندگی می باشد:
" دانشجوهاى عزیز، متخصصین، مهندسین و بازارى، کشاورز، همه قشرهاى ملت، داوطلب براى این است که ایرانى که به طور مخروبه به دست ما آمده است بسازند. از این جهت، باید ما بگوییم یک جهاد سازندگى، موسوم کنیم این جهاد را به «جهاد سازندگى» که همه قشرهاى ملت، زن و مرد، پیر و جوان، دانشگاهى و دانشجو، مهندسین و متخصصین، شهرى و دهاتى، همه با هم باید تشریک مساعى کنند و این ایران را که خراب شده است بسازند. و البته آن جاهایى که بیشتر خرابى هست؛ مثل آنجاهایى که روستاها، جاهایى که مساکن عشایر هست، دهات دورافتاده که تقریباً هر کدام از گروهها مى آیند، شکایت از وضعشان دارند، مىگویند برق نداریم، خانه نداریم، آب نداریم، اسفالت نداریم، بهدارى نداریم؛ و همه هم صحیح مى گویند. "
هسته های جوان و انقلابی در تشکیل جهاد سازندگی حضور می یابند و فعالیت های مردمی برای احداث ابنیه و راه (و یا دیگر مقدورات زیربنائی) در روستاها را آغاز می کنند. به عنوان نمونه، پس از احداث یک مرکز بهداشتی (خانه بهداشت) در روستای شیخ آباد در اطراف قم (محله شیخ آباد امروزین در قم)، امام خمینی (ره) به دعوت جوانان جهاد سازندگی برای افتتاح این بنای تازه تاسیس در محل روستا حضور می یابند (بعد از خرداد 1358 و قبل از آغاز تهاجم عراق به ایران در 1359).